In Vandaag 2 juni 2016 is de presentatie gedaan van het onderzoek naar de legitimatie van de nevengeul van de Waal door Wetenschapswinkel en Alterra, beiden van Wageningen UR
Hieronder kunt u het persbericht van de Wetenschapswinkelbetreffende dit onderzoek lezen.
Een link naar de publieksversie van het rapport kunt u onderaan deze pagina vinden. Het volledige wetenschappelijke rapport kan u via mail worden toegezonden.
Onderbouwing van noodzaak nevengeul bij Varik-Heesselt onvoldoende transparant
De onderbouwing van de noodzaak van de aanleg van een nevengeul in de Waal bij Varik-Heesselt is te weinig transparant om deze democratisch te legitimeren. Dat concluderen onderzoekers van Alterra die in opdracht van de Wetenschapswinkel van Wageningen UR onderzoek hebben gedaan naar de legitimatie van de aanleg van deze nevengeul. Dit onderzoek is uitgevoerd op verzoek van verontruste bewoners van het gebied, die zich verenigd hebben in de Vereniging Waalzinnig.
Klimaatverandering kan grote gevolgen hebben voor de waterafvoer in onze grote rivieren. De rijksoverheid beoogt de veiligheid van omwonenden te waarborgen met een reeks van maatregelen, waaronder het aanleggen van een binnendijkse nevengeul van de Waal bij Varik en Heesselt. Doel hiervan is om de verwachte hoge waterstanden in 2100 binnen aanvaardbare perken te houden. Door deze nevengeul komt het dorp Varik bij hoogwater op een eiland te liggen. Bovendien moeten er huizen voor worden gesloopt en grond worden onteigend.
Onderbouwing van de planvorming
De planvorming van dit soort grote projecten gaat altijd gepaard met grote onzekerheden, omdat niemand precies kan voorspellen wat de gevolgen zijn van klimaatverandering voor de afvoer van rivierwater op de (zeer) lange termijn. Maar juist daardoor is het voor de onderbouwing van de planvorming extra belangrijk dat helder wordt gemaakt op basis van welke argumenten er wordt toegewerkt naar bepaalde oplossingen, zeker als die oplossingen gepaard gaan met hoge kosten en ingrijpende gevolgen voor burgers. Alleen dan namelijk kunnen burgers en lokale politiek daadwerkelijk meepraten en betrokken worden bij de plannen in hun eigen woonomgeving.
Zekerheden en onzekerheden
De onderzoekers constateren dat bij de planvorming rondom de nevengeul bij Varik-Heesselt het zoeken naar zekerheden prominenter aan bod is gekomen dan het inzichtelijk maken van onzekerheden. Zo is het bijvoorbeeld de vraag of met voldoende mate van detail kan worden voorspeld hoe de rivier zich in 2100 zal gedragen. Het technische (model)instrumentarium om rivierafvoeren te voorspellen is namelijk nog te veel in ontwikkeling. Het is derhalve nog onzeker of de verwachte maximale hoogwaterafvoer bij Lobith in 2100 (18.000 m3 per seconde, ofwel 6.000 m3 meer dan de tot nu toe hoogst gemeten afvoer), die de technische onderbouwing vormt van de plannen bij Varik, realistisch is. Het beleid zou daarom enige terughoudendheid moeten betrachten bij het ver vooruit plannen, althans terughoudend moeten zijn met ingrijpende en onomkeerbare maatregelen met relatief grote gevolgen voor de bewoners van het gebied.
Waterafvoer
Een afvoer van 18.000 m3 is ook twijfelachtig omdat bij een waterdoorvoer van 14.000 m3 per seconde de dijken in Duitsland al zullen overstromen, waardoor de waterafvoer naar Nederland zal worden ‘afgetopt’. Uit het onderzoek is echter duidelijk geworden dat het Nederlandse en het Duitse hoogwaterbeleid voor de Rijn onvoldoende op elkaar zijn afgestemd, hoewel dat volgens Europese afspraken wel zou moeten. Volgens die afspraken mag Duitsland problemen bij de hoogwaterafvoer niet afwentelen op Nederland. Het argument dat Nederland het eigen hoogwaterbeleid niet afhankelijk wil maken van het Duitse beleid staat op gespannen voet met de afspraken binnen de Europese Unie, die inhouden dat de problemen niet per land maar per stroomgebied zouden moeten worden aangepakt.
Democratische beginselen
Tot slot (en wellicht op de eerste plaats) is duidelijk geworden dat er bij de besluitvorming niet of nauwelijks aandacht is gegeven aan de begrijpelijke angsten en wensen van de lokale bevolking. Alternatieven voor de nevengeul zijn niet of nauwelijks onderzocht. Het mag in democratisch opzicht niet zo zijn dat de meest direct betrokkenen bij een dergelijk groot en ingrijpend project het gevoel hebben dat het hen overkomt en dat zij geen enkele rol spelen bij de besluitvorming over hun eigen woonomgeving. Het uitsluitend hanteren van technische argumenten om de bevolking (en lokale politici) te overtuigen van de juistheid van de gekozen maatregelen met de schijn van zekerheden zijn niet in overeenstemming met onze gangbare democratische beginselen.
Onvoldoende transparant
Samenvattend kan dus worden gesteld dat de onderbouwing van de noodzaak van de aanleg van een nevengeul bij Varik-Heesselt onvoldoende transparant is om deze democratisch te legitimeren. De besluitvorming lijkt zich nu louter te voltrekken rondom technische vraagstukken. Het geven van voorrang aan technische argumenten boven het bediscussiëren van de omgang met onzekerheden draagt bij aan een sterke mate van ‘depolitisering’, waarmee politieke invloed op de maatschappelijke besluitvorming ten onrechte wordt verkleind. Hier zou de rol van de landelijke politiek (lees: Tweede Kamer) groter kunnen en moeten zijn dan tot nu toe het geval is geweest.
Meer over dit project is te vinden op de webpagina van de Wetenschapswinkel van Wageningen UR.
Download publieksversie: Publieks versie rapport
Stuur voor het volledige rapport een e-mail naar mail@www.cartigny-advies.nl
Een papieren versie is ook af te halen in Varik, stuur ook dan een mailtje.
Geef een reactie