Ik woon, tot voor kort met veel plezier, in Heesselt, een zuiver pareltje aan de Waal, zonder opsmuk en vermakelijkheden voor recreanten of dagjesmensen. Geen zwerfvuil waar ons vee en andere dieren zich in verstikken. Tenminste als de recreatielobby ons gebied niet aanprijzen. Want daar hebben we helaas ervaring mee. En tot op heden nog niet elk weekend met lawaai van parties en partyboten met muziek in de smaak van de jongeren van nu. Een pareltje dus. En zo woon ik niet alleen. Zo wonen mijn dorpsgenoten en die in de buurdorpen Varik en Ophemert ook.
Maar nu verliest het pareltje haar glans. U begrijpt dat ik doel op de Hoogwatergeul ten noorden van de dorpen Varik, Heesselt en een deel van Ophemert uit de weelde belovende structuurvisie WaalWeelde West. Want het lijkt erop dat een aantal grote bedrijven er al jaren geleden een goede boterham in zagen om deze rustiek ‘verrommelde’ dorpjes eens flink op de schop te nemen. En voor het gemak aannemende dat Duitsland ook met 17.000 of 18000 m3 zou rekenen en zijn dijken ook zou verhogen, zou dat met zo’n geul erbij meteen een goede meekoppelkans voor de veiligheid van Nederland en de eigen beurs geven; behalve voor de inwoners van Varik en Heesselt.
Want weet u wat de beloofde weelde van een hoogwatergeul betekent voor de veiligheid van 1700 inwoners? En dan heb ik het nog niet over de bedrijven in het gebied. Ja u hoort het goed: 1700 inwoners. Het gaat niet om een paar enkelingen waar uw reactie op onze zienswijzen over spreekt.
De dorpen Varik en Heesselt en een gedeelte van Ophemert worden ingesloten door water; continu bij de blauwe variant en bij hoogwater bij de groene variant. Dat is een verdubbeling van aangrenzend rivierwater. Daarmee wordt ook het risico op een dijkdoorbraak voor het ingesloten gebied verdubbeld. Hier bovenop komt dan nog het badkuipeffect. Daarmee bedoel ik dat bij een dijkdoorbraak 1700 inwoners samen met het instromende water in de val zitten. Zij kunnen geen kant op. Na ca. 15 minuten is evacueren niet meer mogelijk omdat het water met zo’n geweld binnenstroomt dat er dan te veel water staat om nog weg te komen als dat gezien de sterkte van de stroming nog denkbaar is. In 5 uur tijd staat er 5 meter water en dan zijn er ook geen overeind gebleven daken meer te vinden om naar toe te vluchten. Kunt u het zich voorstellen? Uw ouders, grootouders, kinderen in de val om aan uw zelf nog maar even voorbij te gaan. Wilt u hieraan meewerken? Het gaat om 1700 mensen en dat zijn er ruim 400 meer dan de slachtoffers die de zeelandramp in ‘53 heeft gekost. En dat zijn er ook veel meer dan de wettelijke norm van 1 op 100.000 inwoners.
De tijden en getallen die ik u geef zijn geen aannames. Zij zijn berekend aan de hand van geavanceerdere methoden dan de Deltacommissie gebruikt. (3Di software is ontwikkeld door een consortium van Deltares, TU Delft, Nelen en Schuurmans en emeritus hoogleraar Guus Stelling. Zie de bijlage voor waterstanden bij overstroming van het gebied en zie www.3di.nu.)
En nu zult u zeggen: we gaan preventief evacueren. Maar evacueren is zo’n drastische en daardoor uiterste maatregel dat deze doorgaans te laat en dus zelden preventief wordt getroffen. In 95 werd tot evacuatie besloten toen het water al gezakt was. Bovendien, wie betaalt de kosten van burgers en bedrijven voor dergelijke evacuaties? Bedrijven moeten hierop anticiperen, noodplannen maken, uitwijkcapaciteit (opslag, computers netwerken, telefonie) reserveren en in stand houden, ook al gebeurt er niets! Wie compenseert een dergelijk nadeel omdat 1700 enkelingen Nederland moeten redden?
En u denkt misschien er komt een brug, misschien wel twee. Maar om in 15 minuten uit het getroffen gebied te geraken moeten er minstens 3 bruggen komen met een lengte vergelijkbaar met die van de Martinus Nijhoffbrug: 1 voor vluchtende bewoners, 1 voor (agrarische) bedrijven met trekkers en ander materieel en 1 voor binnenkomende hulpverlening. Maar ook dan zullen weinigen durven beweren dat tijdig wegkomen een haalbare kaart is.
Of u denkt: zover komt het niet, want er komen sterke dijken. U zult het me niet kwalijk nemen als ik zeg dat we misschien sterke normen hebben. Dat is wat anders dan sterke dijken, want u en ik weten dat normen in de praktijk bij de aanleg aardig verrommeld raken omdat daar een lokkend gewin meespeelt. Komt u de normen bij ons maar eens aan de dijk toetsen. En hoe het onderhoud aan een dijk bij een groene variant uitpakt laat zich raden. Want daar is geen urgentie.
Ik hoop dat ik de gevolgen van een hoogwatergeul voor iedere enkeling in die groep van 1700 bewoners een beetje dichter bij u heb gebracht en dat u deze serieus meeneemt in uw overwegingen.
Ik heb het nog niet eens gehad over de normen van aanrijtijden voor hulpverleners zoals ambulance en brandweer. Deze zullen zeker niet gehaald worden wanneer de bereikbaarheid zo drastisch wordt ingeperkt als de plannen beogen.
Kortom mijn dringend verzoek, en die van mijn dorpsgenoten is:
Neemt u a.u.b. een wijs besluit, zadel uw burgers in dit gebied niet op met onnodige risico’s. Er is tijd genoeg om met de kennis van nu en gestoeld op degelijk onderzoek de aannames van nu te staven en zo nodig alternatieven te vinden. Richt u op een zinnig alternatief en in geen geval op een watergeul. Waar een wil is, is een weg. Maak geen basalt van onze parel.